Wat is de overgang: een praktische toelichting!

Bianca Talens

De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun laatste menstruatie krijgen is 51 jaar; bij de meeste vrouwen is dit tussen hun 40e en 60e jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd. De hormonen zoeken een nieuw evenwicht voor en na de menopauze en dit kan enkele jaren duren. Deze periode wordt de overgang genoemd en de duur van deze periode is voor iedere vrouw verschillend.

De overgang is een periode die veel gemengde gevoelens kan oproepen. Het uitblijven van de menstruatie voelt voor sommige vrouwen als een opluchting, terwijl andere vrouwen verdrietig worden van het feit dat hun vruchtbaarheid nu definitief verloren is. Een kwart van de vrouwen ervaart zoveel klachten tijdens de overgang dat het hun dagelijkse leven compleet beïnvloedt, terwijl de meeste vrouwen helemaal geen klachten ervaren. De overgang is een natuurlijke fase in het leven van iedere vrouw.

Het ontstaan van de overgang

De vrouwelijke geslachtshormonen beginnen te werken in de puberteit en dat is ook het moment dat de eerste menstruatie plaatsvindt. Dit komt tot stand door een samenspel tussen eierstokken, hersenen en de baarmoeder.

Hypofyse

De hypofyse is een hersenaanhangsel dat zich bevindt onder de hersenen. Het is een kleine klier die FSH afgeeft; het follikel stimulerend hormoon. Dit hormoon is elke maand verantwoordelijk voor de rijping van de eicel en voor het aanmaken van het hormoon oestrogeen. Dit wordt door de eierstokken aangemaakt. De eicel is rijp na 10 tot 14 dagen.

Het LH (luteïniserend hormoon) is een ander hormoon uit de hypofyse. Dit hormoon zorgt ervoor dat er een eisprong plaatsvindt. De eisprong wordt ook wel ovulatie genoemd. Tijdens het vruchtbare leven maken de eierstokken oestrogeen en progesteron aan. Deze twee hormonen zorgen voor de rijping van het eiblaasje, de eisprong en de opbouw van het baarmoederslijmvlies. Gebeurt dit goed, dan kan de bevruchte eicel zich innestelen en kan eventueel een zwangerschap ontstaan. Ontstaat er geen zwangerschap, dan wordt het baarmoederslijmvlies na 14 dagen afgestoten. Dit noemt men menstruatie.

Oestrogeen en progesteron

Ook op andere weefsels hebben de hormonen oestrogeen en progesteron invloed. Denk dan bijvoorbeeld aan de vagina, de botten, de borsten, de bloedvaten, de huid en de zenuwcellen.

Als de voorraad eicellen afneemt in de eierstokken, dan wordt er ook minder progesteron en oestrogeen aangemaakt. De overgang is dan begonnen. Je merkt als eerste dat je in de overgang bent door een verandering in je menstruatie. Daarnaast kun je last krijgen van typische overgangsklachten, als transpiratieaanvallen en opvliegers. Op het moment dat alles weer tot rust is gekomen, ontstaat de postmenopauze; een nieuw normaal evenwicht.

Hoe lang duurt de overgang?

Hoe lang de overgang duurt verschilt per vrouw. Gemiddeld is de tijd tussen het onregelmatig worden van de menstruatie en het ontstaan van de menopauze ongeveer 4 jaar. De klachten die ontstaan als gevolg van de overgang kunnen 5 tot 10 jaar aanhouden en soms wel langer. Globaal kun je deze periode verdelen in 5 jaar voor de laatste menstruatie plaatsvindt tot ongeveer 3 jaar daarna. Dit is echter maar een gemiddelde; er zijn ook vrouwen die maar heel kort last hebben van de overgang.

Wat voor klachten passen er bij de overgang?

Tijdens de overgang kun je last krijgen van verschillende klachten. Denk dan bijvoorbeeld aan klachten van de urinewegen, seksuele veranderingen, droge huid en slijmvliezen en klachten van de schede. Dit zijn klachten die op korte termijn plaatsvinden.

Droge huid en slijmvliezen

De huid kan minder elastisch worden en droger; hierdoor kunnen rimpels ontstaan. Ook kunnen de mond en ogen droger worden, omdat er minder speeksel en traanvocht wordt aangemaakt.

Klachten van de schede en seksuele veranderingen

Omdat het hormoon oestrogeen afneemt wordt de bekledende laag van de vagina dunner en droger. Het gevolg hiervan is dat veel vrouwen tijdens de overgang last hebben van een branderig gevoel en jeuk aan de schaamlippen of in de vagina. Ook kun je pijn ervaren bij het plassen. Daarnaast wordt je vagina en blaas gevoeliger voor infecties. Deze veranderingen kunnen gevolgen hebben voor je seksleven. Pijn bij het vrijen komt veel voor en hierdoor kan de behoefte aan seks minder worden.

Klachten van de urinewegen

De blaas kan bij het ouder worden wat verzakken doordat de bekkenbodemspieren en de steunweefsels verslappen. Ook kunnen er blaasontstekingen ontstaan, omdat de slijmvliezen van de urinewegen dunner worden. Dit kan tot gevolg hebben dat je je plas niet meer zo lang kunt ophouden, of dat je kleine beetjes urine verliest bij het niezen, hoesten of sporten.

Gevolgen van de overgang op de lange termijn

De overgang zorgt ook op de lange termijn voor een aantal gevolgen, zoals botontkalking en hart- en vaatziekten.

Botontkalking (osteoporose)

De aanmaak en de afbraak van botten zijn tot je 35e jaar met elkaar in evenwicht. Na deze periode wordt er meer bot afgebroken dan er aangemaakt wordt. Na je laatste menstruatie wordt er minder oestrogeen aangemaakt, de botten worden hierdoor brozer. Hierdoor heb je meer kans op botbreuken. Het risico is groter bij vrouwen die:

vroeg in de overgang komen
een tengere bouw hebben
weinig bewegen
roken
drinken

Hart- en vaatziekten

Het hormoon oestrogeen heeft een beschermende werking tegen hart- en vaatziekten. Wanneer vrouwen in de vruchtbare periode zitten hebben ze minder kans om hart- en vaatziekten te krijgen dan mannen, na de overgang is dit risico gelijk.

De kans op hart- en vaatziekten lijkt groter te zijn als je:

Een hoge bloeddruk hebt;
Rookt;
Een te hoog cholesterolgehalte hebt;
Overgewicht hebt;
Weinig doet aan lichaamsbeweging.

Voedingsadvies voor vrouwen in de overgang

Wist je dat jouw voedingspatroon erg belangrijk is tijdens de overgang? Door het eten verminderen je overgangsklachten. Helaas bestaan er veel verschillende verhalen over wat gezonde voeding is en wat niet. Ik kan me daarom voorstellen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Ik kan jou helpen door middel van een persoonlijk voedingsplan. Mijn naam is Bianca Talens. Ik ben een nuchtere, doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg, noorderling. Ik begeleid vrouwen bij het afvallen tijdens de overgang.

Voedingsplan op maat

Aan de hand van jouw gezondheidsgegevens en bloedwaarden stel ik een voedingsplan op maat op. Mijn voedingsplan is gebaseerd op gezonde voeding; je vindt er daarom geen afslankpillen of eiwitshakes in terug. Ik geloof in natuurlijke producten, zonder toevoegingen zoals suikers en conserveringsmiddelen. Uit onderzoeken blijkt steeds maar weer dat diëten op de lange duur niet werken. Wat wel werkt is om je gehele voedingspatroon te veranderen, daar richten we ons dan ook op. Heb je interesse in een voedingsplan? Neem dan contact met mij op voor een gratis consult!

Direct contact

Gerelateerde informatie

In de kennisbank van Bianca Talens vind je tientallen waardevolle blogs die relevant zijn voor vrouwen in de overgang. Heb je bijvoorbeeld deze blogs al gelezen: