Wat is de rol van leptine en ghreline bij gewichtstoename in de overgang?

Tijdens de overgang verandert je hormoonhuishouding. Twee belangrijke hormonen, leptine en ghreline, raken uit balans. Leptine (je verzadigingshormoon) werkt minder goed, terwijl ghreline (je hongerhormoon) juist actiever wordt. Hierdoor krijg je sneller trek en voel je je minder snel vol, ook als je gezond eet.

In dit blog ga ik dieper in op de effecten van leptine en grheline tijdens de overgang.

In het kort: Hoe beïnvloeden leptine en ghreline je gewicht tijdens de overgang?

Ik geef je alvast even kort antwoord op de vraag. Tijdens de overgang raken de hormonen leptine (verzadiging) en ghreline (honger) uit balans. Dit zorgt ervoor dat je sneller trek hebt en minder snel vol zit, ook als je gezond eet. Daardoor verandert je gewicht en eetgedrag, zonder dat je hier direct invloed op lijkt te hebben.

Hieronder ga ik verder de diepte in.

Waarom werkt mijn lichaam ineens anders tijdens de overgang?

Herken je dit? Je eet gezond en je beweegt veel, maar toch blijf je in gewicht aankomen. Of je hebt de hele dag zin om te snacken, ook al heb je net nog gegeten.

Ik wil je meteen geruststellen: je bent niet de enige. Het is een logisch gevolg van wat er hormonaal in je lichaam gebeurt tijdens de overgang.

Wat veel vrouwen niet weten, is dat de overgang invloed heeft op twee krachtige hormonen die je hongergevoel en verzadiging regelen:

1. Leptine;
2. Ghreline.

Als deze hormonen uit balans raken, dan voelt het alsof je lichaam zich tegen je werkt.

Wat doen leptine en ghreline precies in je lichaam?

Leptine en ghreline zijn elkaars tegenpolen. Ik leg het even uit:

Leptine

Leptine is je verzadigingshormoon. Het wordt aangemaakt in je vetcellen en stuurt het signaal naar je hersenen dat je genoeg hebt gegeten. Als alles goed werkt, zorgt leptine ervoor dat je stopt met eten zodra je voldoende energie binnen hebt.

Ghreline

Ghreline is je hongerhormoon. Dit hormoon komt uit je maag en laat je hersenen weten dat het tijd is om te eten. Ghreline is de reden dat je plotseling enorme trek kunt hebben in iets zoet of vettig eten.

Leptine en ghreline houden samen je eetlust in balans. Totdat de overgang begint, want dan verandert je oestrogeenhuishouding.

Wat verandert er met deze hormonen tijdens de overgang?

Tijdens de overgang daalt het oestrogeenniveau in je lichaam. Dit vrouwelijke hormoon speelt niet alleen een rol in je vruchtbaarheid, maar beïnvloedt ook allerlei andere processen in je lichaam, waaronder je eetlust en stofwisseling. Twee belangrijke hormonen die hiermee samenhangen zijn leptine en ghreline.

Leptine werkt minder goed (leptineresistentie)

Leptine is een hormoon dat normaal gesproken een seintje naar je hersenen stuurt dat je genoeg hebt gegeten. Het helpt je dus om op tijd te stoppen met eten.
Maar tijdens de overgang reageren je hersenen minder goed op dat signaal. Dit heet leptineresistentie. Dat betekent:

• Je voelt minder goed aan wanneer je vol zit.
• Je kunt daardoor makkelijk te veel eten, zonder dat je echt honger hebt.
• Het verzadigingsgevoel komt later of helemaal niet.

Je lichaam produceert nog wel leptine, maar je hersenen ‘horen’ het niet goed meer. Daardoor kun je ongemerkt meer calorieën binnenkrijgen dan je nodig hebt, wat kan bijdragen aan gewichtstoename.

Ghreline neemt toe

Ghreline is het hormoon dat je hongergevoel aanwakkert. Het wordt ook wel het ‘hongerhormoon’ genoemd. Tijdens de overgang neemt de hoeveelheid ghreline in je lichaam toe. Dat betekent:

• Je hebt vaker en sneller honger, zelfs als je net gegeten hebt.
• Je hebt vooral zin in snelle energie: dingen als suiker, vet, zout of koolhydraten.
• Het wordt moeilijker om verleidingen te weerstaan, omdat je lijf letterlijk roept om energie.

Deze combinatie, minder goed verzadigd raken én sneller honger krijgen, maakt het extra uitdagend om gezond te blijven eten tijdens de overgang.

Je vetopslag verandert

Je lichaam slaat sneller vet op rond je buik. En extra buikvet zorgt er weer voor dat leptine minder goed kan werken. En zo beland je de hele tijd in een vicieuze cirkel.

Dat verklaart waarom het ineens veel lastiger is om je gewicht stabiel te houden of af te vallen. Zelfs als je niets aan je eetpatroon verandert.

Waarom voel ik me anders tijdens de overgang terwijl ik hetzelfde eet?

Dit is een vraag die ik vaak hoor. Het eerlijke antwoord? Tijdens de overgang doet je lichaam andere dingen dan je gewend was. Het verwerkt voeding anders.

Je voelt minder snel dat je vol zit, terwijl je vaker trek hebt. Daardoor eet je op een dag net wat meer dan je denkt, en dat stapelt zich op.

En dan speelt ook je stofwisseling een rol. Die wordt trager tijdens de overgang. Je verbrandt minder energie in rust. Je hebt dus minder calorieën nodig dan vroeger, zonder dat je daar weet van hebt.

Dit betekent trouwens niet dat je nu nog minder moet gaan eten. Integendeel!

Moet ik dan anders eten of meer bewegen tijdens de overgang?

Het werkt niet altijd om meer te willen en meer te doen. Je moet vooral op een andere manier met je lichaam omgaan. Je hoeft niet abrupt strenge diëten te volgen of zeven dagen in de week naar de sportschaal te gaan.

Het is veel belangrijker om aan rust en balans te gaan werken en je hormonen te ondersteunen met voeding, slaap en beweging die afgestemd zijn op deze fase van je leven.

Wat kan ik doen om leptine en ghreline weer in balans te brengen?

Op deze manieren kun je de balans terugbrengen in de wisselwerking tussen leptine en ghreline.

1 | Eet een eiwitrijk ontbijt binnen 90 minuten na het opstaan

Dit helpt je om de ghreline te verlagen en je leptine te activeren.

2 | Slaap voldoende: 7 tot 8 uur per nacht

Chronisch slaaptekort verstoort je honger- en verzadigingsgevoel. Je ghreline stijgt, je leptine daalt. Lange nachten en goed slapen is dus erg belangrijk!

3 | Beweeg dagelijks, liefst met krachttraining en wandelen

Beweging (vooral krachttraining) is belangrijker om je lichaam gevoeliger te maken voor leptine. Bovendien verbruiken je spieren meer energie.

4 | Eet vezelrijke voeding met gezonde vetten

Chiazaden, avocado, noten, linzen: ze zorgen voor langdurige verzadiging en dragen bij aan een stabiele bloedsuiker. Dit helpt om je hongergevoel beter onder controle te houden.

5 | Beperk suiker en ultrabewerkte koolhydraten

Suiker maken je hormonen onrustig. Je krijgt er even energie van, maar niet lang daarna voel je je moe en heb je weer honger. Kies daarom liever voor volkoren en onbewerkte producten.

Is de overgang niet gewoon ouder worden?

Dat hoor ik vaak. En ja, de overgang hoort bij ouder worden. Maar dat betekent niet dat je dit moet accepteren als “normaal”.

Het is niet normaal om de hele dag honger te hebben, je uitgeput te voelen of de controle over je gewicht kwijt te raken. Als je weet wat er hormonaal gebeurt, kun je daar iets aan doen.

Conclusie

De overgang verandert niet alleen je hormonen, maar ook hoe je lichaam reageert op honger, verzadiging en energieverbruik. Leptine en ghreline raken uit balans, waardoor je sneller trek hebt en minder snel een vol gevoel ervaart.

Dit maakt het begrijpelijk dat je lichaam anders aanvoelt, zelfs als je niets aan je eetpatroon verandert. Gelukkig kun je met gerichte keuzes in voeding, beweging, slaap en zelfzorg de balans stap voor stap herstellen.