Trage schildklier of de overgang: waarom kom ik aan in gewicht?

Je blijft steeds meer aankomen in gewicht, en dat terwijl je niets anders doet dan voorheen. Je eet gezond en je beweegt veel en toch blijf je in gewicht maar aankomen. Misschien voel je je daarnaast ook nog moe, prikkelbaar of heb je het constant koud en daardoor slaat de twijfel toe.

Veel vrouwen herkennen deze klachten en vaak heeft het te maken met een trage schildklier of de overgang. De overgang en een trage schildklier kunnen allebei zorgen voor gewichtstoename, vermoeidheid en een trager metabolisme. De klachten overlappen elkaar, maar de oorzaken en de aanpak zijn verschillend. Het is frustrerend als je lichaam verandert en je niet weet waarom.

In dit blog leg ik helder uit wat de invloed is van een dalend oestrogeen bij de overgang, wat er gebeurt bij een trage schildklier en hoe je het verschil herkent. Je krijgt inzicht in de oorzaak van jouw gewichtstoename en ik deel praktische handvatten om daar op een goede manier iets aan te doen.

In het kort: waarom kom ik aan in gewicht (en heeft dat met de schildklier of de overgang te maken)?

Zowel de overgang als een trage schildklier kunnen zorgen voor gewichtstoename, maar beide op een andere manier. Tijdens de overgang daalt je oestrogeen, waardoor je stofwisseling trager wordt, je vet makkelijker opslaat rond je buik en je spiermassa afneemt. Bij een trage schildklier vertraagt je hele metabolisme en houd je vaak ook vocht vast. De klachten lijken op elkaar, maar alleen bloedonderzoek kan vaststellen of je schildklier de oorzaak is. Zijn je waardes normaal, dan is de kans groot dat de overgang verantwoordelijk is en die kun je beïnvloeden met goede voeding, beweging en herstel.

Hoe beïnvloeden overgang en schildklier je gewicht?

Tijdens de overgang ondergaat je hormoonhuishouding grote veranderingen. De daling van oestrogeen en progesteron heeft effect op meerdere vlakken in je lichaam.

Langzamere stofwisseling

Je stofwisseling wordt trager, waardoor je lichaam minder calorieën verbrandt in rust.

Andere vetverdeling

Door de afname van oestrogeen verschuift de vetopslag naar je buik in plaats van je heupen en dijen.

Minder spiermassa

In de overgang neemt je spiermassa af, waardoor je basisverbruik aan calorieën daalt.

Grotere eetlust en schommelende stemming

Hormonale schommelingen kunnen je eetlust vergroten en tot emotie-eten leiden. Slecht slapen en stemmingswisselingen putten je uit, waardoor je sneller naar snacks of zoetigheid grijpt om energie te krijgen.

Gewichtstoename gaat meestal langzaam: vaak maar een paar kilo per jaar en daardoor merk je het vaak na langere tijd pas op.

Verschillen tussen een trage schildklier en de overgang

Een trage schildklier (hypothyreoïdie) kan vergelijkbare klachten geven, maar er zijn belangrijke verschillen:

Andere klachten

Een trage schildklier geeft vaak hele andere klachten. Denk aan vermoeidheid, onverwachte kou, droge huid, obstipatie en haaruitval. De bijbehorende gewichtstoename is meestal beperkt.

Vocht vasthouden

Extra gewicht bij hypothyreoïdie komt voornamelijk doordat je meer vocht vasthoudt in plaats van vet.

Spaarstand metabolisme

Een trage schildklier zet je lichaam op een soort spaarstand: de stofwisseling vertraagt door een gebrek aan schildklierhormoon.

De enige manier om zeker te weten of je een traag werkende schildklier hebt, is door bloedonderzoek te doen bij de huisarts. Hierbij wordt gekeken naar het schildklierhormoon (T4) en het schildklierstimulerend hormoon (TSH) in je bloed.

Als die waarden normaal zijn, kun je een schildklierprobleem als oorzaak eigenlijk uitsluiten. In dat geval is de overgang zeer waarschijnlijk de boosdoener want je kunt deze hormonale gewichtstoename beïnvloeden met de juiste aanpak!

Waarom slaat je lichaam meer vet op bij je buik tijdens de overgang?

Veel vrouwen merken tijdens de overgang dat hun buikomvang toeneemt, ook al eten ze hetzelfde als vroeger en blijven ze in beweging. Dat heeft alles te maken met de daling van oestrogeen. In je vruchtbare jaren helpt dit hormoon bij een gunstige vetverdeling: vet wordt dan vooral opgeslagen rond je heupen, dijen en billen. Dat type vet is relatief onschuldig. Maar zodra oestrogeen daalt, verandert die verdeling. Je lichaam gaat vet vasthouden rond je buik en dat is een ander soort vet.

Je lichaam doet dit niet zomaar. Visceraal buikvet kan namelijk zelf kleine hoeveelheden oestrogeen aanmaken. Door dat vet vast te houden, probeert je lijf als het ware de hormonale tekorten op te vangen. Biologisch gezien is dat heel erg slim, maar het voelt voor jou alsof je lichaam ineens tegenwerkt.

Daar komt bij dat je gevoeligheid voor insuline afneemt. Daardoor verwerkt je lichaam suikers minder efficiënt en slaat het sneller vet op. Ook verandert je eetlust. Je verzadigingsgevoel wordt minder sterk en je krijgt vaker trek, vooral in snelle energie. En omdat je spiermassa meestal ook afneemt, verbruik je minder calorieën in rust. De optelsom? Meer vetopslag en minder verbranding en dat zie je terug op je buik.

Wat kun je doen om gewichtstoename tijdens de overgang te voorkomen?

Je weet nu wat er hormonaal gebeurt, maar dan komt de belangrijkste vraag: wat kun je concreet doen om niet verder in gewicht aan te komen?

Houd je bloedsuiker stabiel

Een stabiele bloedsuikerspiegel is essentieel om vetopslag te verminderen, cravings te voorkomen en je energieniveau op peil te houden. Vermijd snelle koolhydraten zoals witbrood, koekjes, vruchtensap of snoep. Kies in plaats daarvan voor langzame koolhydraten zoals zilvervliesrijst, quinoa of volkorenpasta.

Combineer die altijd met een portie eiwitten (zoals kip, vis, peulvruchten of eieren) en gezonde vetten (denk aan avocado, noten of olijfolie). Die combinatie vertraagt de opname van suikers in je bloed en voorkomt pieken en dalen die vetopslag in de hand werken.

Bouw spieren op

Tijdens de overgang verlies je geleidelijk spiermassa, en spieren zijn je belangrijkste verbranders van calorieën. Door regelmatig aan krachttraining te doen (denk aan twee tot drie keer per week) houd je die verbranding actief.

Voor krachttraining hoef je niet alleen maar naar de sportschool. Thuis kun je al veel doen met je eigen lichaamsgewicht: squats, lunges, planken, push-ups. Ook korte intensieve krachtcircuits of werken met weerstandsbanden werken goed.

Herstel is net zo belangrijk

Slaaptekort en chronische stress zijn sluipmoordenaars voor je hormoonbalans. Ze verhogen het stresshormoon cortisol, dat buikvet stimuleert en je hongergevoel versterkt.

Zorg daarom voor een goede avondroutine: beperk schermgebruik, zorg voor een donkere slaapkamer en bouw een rustmoment in met bijvoorbeeld een boek of een ontspannend bad. Overdag helpt het om stress actief te reguleren: ademhalingsoefeningen, wandelen, journaling of simpelweg vaker ‘nee’ zeggen.

Eet volgens een vast ritme

Veel vrouwen eten de hele dag door kleine snacks, maar dat is niet gunstig voor je bloedsuikerspiegel. Het is beter om drie volwaardige maaltijden per dag te eten, eventueel met een goed gekozen tussendoortje. Pauzes tussen je maaltijden geven je lichaam de tijd en de rust om eten te verteren en vet te verbranden.

Veelgestelde vragen - FAQ

Ik krijg regelmatig vragen binnen van vrouwen over gewichtstoename tijdens de overgang.

Conclusie: zo krijg je de controle over je lichaam terug

Je lichaam verandert tijdens de overgang, dat is een feit. Maar verandering betekent niet dat je de controle kwijt bent. Door te begrijpen wat er gebeurt en je leefstijl aan te passen, kun je weer grip krijgen op je gewicht. Het gaat niet over dat je minder moet eten of veel meer moet gaan sporten, het vraagt alleen wel een andere aanpak.

Je hoeft geen genoegen te nemen met het idee dat dit “erbij hoort”. Als je weet waar je op moet letten, zoals spierbehoud, stabiele bloedsuiker en hormonale balans, dan heb je veel in eigen hand en kun je weer grip krijgen op je gewicht.